Wie was Johanna von Orléans — Jeanne d'Arc?

Wie was toch dat geëxalteerde meisje?
Op zaterdag 29 maart 's avonds tussen 21:00 uur en 22:35 uur wordt via de Frans-Duitse cultuurzender Arte een documentaire vertoond over het in 1412 geboren fenomeen Jeanne d'Arc. Het gaat hier om een Franse, vierennegentig minuten durende film uit 2007 van regisseur Martin Meisonnier. Hierin worden diverse vragen opgeworpen die al geruime tijd leven met betrekking tot het jonge herderinnetje uit Domrémy in de Franse Vogezen stamt. Het plaatsje heet tegenwoordig Domrémy-la-Pucelle (Domrémy de Maagd) en telde om de eeuwwisseling slechts 167 inwoners.

Historische vragen
De historische vragen betreffen voor de hand liggende kwesties. Werd Jeanne werkelijk door God gezonden om Frankrijk te redden door tegen de Engelsen te vechten, of was en bleef zij het herderinnetje dat uit politkeke overwegingen tot zieners is gebombardeerd? Een andere vraag, die dikwijls opnieuw wordt opgeworpen is: is het bekend dat er reeds voor haar geboorte voorspellingen zijn gedaan over het feit dat zij door God voorbestemd was om het koninkrijk te redden? En hoe kon het toch dat ze zo perfect Frans sprak ondanks dat ze had verklaard analfabete te zijn? Een andere interessante vraag is: wie was toch dat meisje dat door de historici als de Valse Jeanne wordt gekwalificeerd? Zij dook in de omgeving van Metz op vijf jaar nadat Jeanne in 1431 levend op de brandstapel werd geëxecuteerd?

Interesse door de eeuwen heen
In de doorwrochte, anderhalf uur durende rolprent van Martin Meissonnier komen al deze vragen aan de orde. Daaruit blijkt onder meer dat geïnteresseerden van allerlei richtingen gefascineerd blijven door het fenomeen van Domrémy, ook ze eeuwen na haar bestaan, en misschien nu zelfs meer dan ooit tevoren. Die Jeanne d'Arc heeft tal van schrijvers en biografen gïnspireerd, dichters en componisten. De twee bekendste in de laatstgenoemde categorie is wel de Fransman, van Zwitserse origine, Arthur Honneger (1892-1955), die in 1934-35 het gelijknamige oratorium voor toneel heeft geschreven, en Giuseppe Verdi met zijn opera Giovanna d'Arco uit 1845. De vier befaamdste toneelversies van haar leven komen uit de veer van Friedrich Schiller (1759-1805), George Bernard Shaw (1856-1950), Bertolt Brecht (1898-1956) en van Jean Anouilh (1910-1987). Veel eerder was ze aan de 'overkant' door de dichterbard William Shakespeare (1564-1616) in Henry VI (ca. 1590) ten tonele gevoerd. Alleen in het stuk van Anouilh is niet direct aan de titel L'Alouette (1952; De leeuwerik) te zien dat het om Jeanne d'Arc gaat, in die andere gevallen wel. Qua tijdstip tussen al deze toneelversies in heeft de Franse filosoof Voltaire (1694-1778) in het boek La Pucelle d'Orléans (ca. 1730) een bijna 300 pagina's lang poëem in 21 zangen aan deze Jeanne gewijd. Ook tal van speelfilms, al dan niet sterk geromantiseerd, zijn er in de loop van de twintigste eeuw over haar leven gemaakt. In de beeldende kunst heeft ze eveneens veelvuldig een dankbare functie vervuld.

Herhalingen
De Arte-documentaire zal nog vier keer door dezelfde zendgemachtigde worden herhaald: op maandag 7 april om 03:00 uur, op zaterdag 12 april om 14:00 uur en op woensdag 16 april om 01:05 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Jeanne d'Arc in 1879 door Jules Bastien-Lepage (1848-1884).
2. Geboortehuis van Jeanne d'Arc.
3. Jeanne op de brandstapel, geschilderd in 1889 door Jules Eugène Lenepveu (1819-1898). Het is één van vier schilderijen, met hetzelfde personage als thema, van deze kunstenaar die in het Parijse Pantheon hangen.
4. De Franse tonelist Jean Anouilh, die Jeanne heeft voorgesteld als leeuwerik.
5. Voltaire. Buste in 1778 gerealiseerd door Jean-Antoine Houdon (1741-1828). Deze bevindt zich in de Chester Dale Collection van de National Gallery of Art USA.