Uitermate populaire detectives (2) — De talrijke Scandinavische thrillerschrijvers anno nu op Arte

Ruim aanbod in het hoge Noorden
Goed en wel is de documentaire over de verfilmingen van de Sherlock Holmes-verhalen, uitgezonden door de BBC, of de Duits-Franse cultuurzender Arte komt daar vrij snel achteraan met een documentaire van twee keer de Sherlock-lengte over Scandinavische detectives. Onder de titel Tagebuch eines Verbrechens heeft regisseur Jerzy Sladkowski een film gemaakt waarin wordt getracht tot op de bodem uit te zoeken wat er nu zo bijzonder is aan al die Scandinavische moorden in de literatuur. Daartoe laat hij in zijn film een jonge regisseuse Lisa Siwe door Scandinavië reizen. Zij is gespecialiseerd in 'Krimi's' met sociale diepgang, en dat die in de Scandinavische thrillerliteratuur te vinden zijn, is buiten dat deel van de wereld ook bekend geworden nadat de romans van het echtpaar Maj Sjöwall (*1935) en Per Wahlöö (1926-1975) ook elders met veel succes zijn vertaald, verkocht en gelezen, alsmede verfilmd. Dat in elk van die boeken met inspecteur Martin Beck flink wat maatschappijkritiek ten beste wordt gegeven, stoorde in het geheel niet de loop van het verhaal, maar fungeerde hier en daar zelfs als spanningverhogend element, soms zeer suggestief: bejaarden, die kattenvoer in blik moesten kopen om toch 'iets als vlees' bij de maaltijd te hebben, en meer zulke uitwassen, die op termijn niet zonder sociaal onbehagen en alle mogelijke gevolgen van dien in principe in zich bergen.

Tot in IJsland toe
Niet alleen in Zweden, maar ook in Noorwegen, Finland en de laatste tijd ook in Finland, worden detectives uitgegeven die zich in een grote populariteit mogen verheugen. En van die betere boeken worden snel vertalingen in het Duits, Engels, Frans en Nederlands uitgegeven. Henning Mankells inspecteur Kurt Wallander is ook zo populair dat elk verhaal snel wordt verfilmd en in de West-Europese landen op de beeldbuis worden vertoond. En ook daar zijn de vrouwen op dat punt geëmancipeerd; hun verhalen zijn ook alom populair.
In de documentaire, die via Arte-televisie in de nacht van maandag 21 op dinsdag 22 april wordt uitgezonden tussen 01:25 en 02:45 uur, zoekt die regisseuse enkele van de beste noordse auteurs op en praat met hen: Maj Sjöwall in Zweden, Leena Lehtolainen in Finland, Karin Fossum en Jo Nesbø in Noorwegen, Yrsa Sigurdardottir in IJsland en Leif Davidsen in Denemarken.
Al deze schrijvers vertellen niet alleen over hun boeken, maar bieden tevens een kijkje in hun werkwijze en de door hen benodigde of gewenste achtergronden. Ze vertellen waardoor ze worden geïnspireerd en langs welke wegen en omwegen het ontstaansproces van hun werk zich ontwikkelt.
Arte's informatie vermeldt verder dat de documentaire aan het slot zelf nog in een detective-geschiedenis uitmondt. Wordt het toch nog spannend.

____________
Afbeeldingen
1. De Finse schrijfster Leena Lehtolainen.
2. Het schrijversechtpaar Maj Sjöwall en per Wahlöö, ruim drie decennia geleden: vóór 1975.
3. De Noorse thrillerauteur Jo Nesbø.
4. De IJslandse auteur Yrsa Sigurdardottir.

Uitermate populaire detectives (1): Sherlock Holmes op het witte doek — BBC documentaire

Sherlock op het witte doek
In de nacht van maandag 21 april op dinsdag 22 april, tussen 00:20 uur en 01:00 uur onze tijd, kunnen de liefhebbers van de klassieke, grillig-geniale Engelse detective Sherlock Holmes hun hart ophalen door op BBC 2 television te kijken naar een 40 minuten durende documentaire met de titel A study in Sherlock, waarin de heden nog steeds voortdurende populariteit van deze uitzonderlijke figuur uit de misdaadlieratuur, en specifiek die op het witte doek, nader wordt onderzocht. Aangekondigd zijn bijdragen van de huidige schrijfster van veelgelezen detectiveromans, die in 35 landen zijn verschenen en ook in het Nederlands zijn vertaald: Minette Walters (geb. 1949). Eveneens aan het woord komt Kim Newman (geb. 1959), een Engelse journalist, die zich niet alleen heeft toegelegd op filmkritieken, maar zelf ook fictie heeft gepubliceerd en zich verder heeft beziggehouden met de historie van de horror in de literatuur en als rolprent. Tenslotte krijgen we reacties te horen van acteur Edward Hardwicke (geb. 1932), die gedurende de jaren 1986-1994 in tal van adaptaties van verhalen uit The Adventures of Sherlock Holmes een zeer ingetogen Dr. Watson speelde naast de veel extravertere Jeremy Brett als de Meester-Detective Himself. Soms was het of er een aangepaste, nadrukkelijk Engelse versie van Herenleed op het huiskamerscherm werd afgedraaid. Ze hebben getweeën in 1989 ook een optreden gehad op de planken in het Londense West End met The Secret of Sherlock Holmes.

In Nederland
Ook in ons land was en is de fascinatie voor de uitzonderlijke detective — met zijn onorthodoxe, maar zeer effectieve en bij tijd en wijle zeer spectaculaire methoden — behoorlijk groot en zijn de vele verhalen van diens geestelijke vader — de arts Arthur Conan Doyle (1859-1930) — in diverse edities verschenen. De meeste verhalen zijn uit het Engels vertaald door Simon Vestdijk. De diverse televisieseries hebben eveneens een zeer grote graad van populariteit weten te behalen, en dat geldt ook voor de speelfilms met tal van verschillende acteurs die Holmes en Watson hebben uitgebeeld.
De vele verhalen vormen een opvallend stukje fin de siècle-cultuur en werden aanvankelijk gepubliceerd in The STRAND Magazine, waarin Conan Doyle in het jaar 1916 eveneens zijn History of the British Campaign in France heeft laten afdrukken. De eerste bundel, de reeds aangehaalde Adventures, is oorspronkelijk in 1892 uitgekomen, The Memoirs of Sherlock Holmes twee jaar later, en in 1904 werd, nadat Conan Doyle zijn protagonist eindelijk had laten omkomen, maar dit — onder grote druk van een enorme schare van zijn lezers, die het verscheiden van hun held niet wensten te accepteren — ongedaan heeft gemaakt, en dat met de verhalen in de bundel The Return of Sherlock Holmes weer enigszins heeft goedgemaakt. Echte helden mogen nu eenmaal niet sterven.
____________
Afbeeldingen
1. Voorplat van de facsimile-uitgave uit 1975 van de oorspronkelijke Londense editie uit 1892.
2. Schrijver en arts Arthur Conan Doyle.
3. Voorkant van de Nederlandse Sherlock Holmes Omnibus uit 1962 met daarin een reeks verhalen en twee Holmes-romans. Uitgegeven door Contact, Amsterdam.

De schoonheid van de Zuid-Afrikaanse Tafelberg

Unieke plantenpracht
Op maandag 14 april, 's avonds tussen 19:00 uur en 19:45 uur, wordt door de Duits-Franse culturele tv-zender ARTE een documentaire gepresenteerd over het unieke fenomeen Tafelberg in Zuid-Afrika. Deze berg strekt zich uit over een lengte van drie kilometer over de westelijke kaap in die streek van de wereld, en biedt uitzicht over Kaapstad.
Het gaat hier om een zeer recentelijk gereedgekomen documentaire van Herbert Ostwald, die is gerealiseerd in opdracht van de West Deutsche Rundfunk. De film duurt 43 minuten en wordt op het formaat 16:9 uitgezonden. Een herhaling van deze documentaire is eveneens te zien op ARTE, aanstaande maandag, 24 april, in de middag vanaf 16:50 uur.
Bijzonderheden over dit unieke stukje van de wereld, met onder meer negenduizend plantensoorten, en de verhalen die sedert mensenheugenis de ronde doen over de bijzondere taak en de daaraan verbonden krachten van de berg, zijn te vinden in de begeleidende tekst bij het programma op de website van de zender.

Thema-avond over Jack London op ARTE-televisie

Drie verschillende programma-onderdelen
Aanstaande zondag 13 april, wordt tussen 20:45 uur en middernacht de zendtijd van Arte-televisie gewijd aan de Dichter der Wildnis, Jack London. Als eerste zal er een speelfilm uit 1991 worden voorgesteld, getiteld Wolfsblut (oorspronkelijk White Fang). Het boek is voor het eerst in 1906 uitgekomen en is in vele vertalingen verschenen. In het Nederlands als Wittand en later eveneens als Witte Hoektand. Aangezien deze film er een van Amerikaanse makelij is, wordt deze Duits nagesynchroniseerd en dus bij deze gelegenheid niet de moeite van het bespreken of bekijken waard.
Tussen 22:30 uur en 23:10 uur volgt de breedbeeld-documentaire Auf der Spur der Küstenwölfe — over wolven in British Columbia. De laatste vijftig minuten van de avond worden besteed aan een Portret van de schrijver Jack London.
Wie een ander portret van deze unieke figuur in de Amerikaanse letteren wil lezen, verwijzen we naar het uitgebreide artikel op onze zustersite Tempel der Letteren van heden: Jack London — een heel vat vol tegenstrijdigheden.
_________

Dezer dagen is er ergens een groot Bloggercongres gehouden. Eén van de — ongetwijfeld talrijke — conclusies over het verschijnsel Bloggen aldaar was dat er nooit een echt essay op zou zijn, dan wel worden gepubliceerd. U kunt heden vaststellen dat op onze zustersite deze bewering met het Jack London-artikel wordt gelogenstraft. Die bijdrage is ruim een jaar geleden reeds op een themasite van een andere redactie verschenen en zelfs buitenlandse kranten hebben er toen naar verwezen als essay over Jack London.