Samen leven met beren in Noord-Scandinavië

Beren en mensen
Op woensdag 23 september zal op de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie, tussen 19:00 uur en 19:45 uur, de documentaire Leben mit den Bären worden vertoond, een rolprent uit 2005 die onder regie van Paul-Anders Simma, als Fins-Franse coproductie is ontstaan. Daarin wordt nader ingegaan op het fenomeen beer in de Scandinavische landen. Dit dier speelt daar een vooraanstaande rol in een mythen en legenden, en wordt mede daarom ook heden ten dage niet gedood. Naast de aandacht die de makers van de film voor de beer aan de dag hebben gelegd, hebben ze hun focus eveneens gericht op de cultuur van de Samen, een van oorsprong nomadisch volk dat in Noord-Scandinavië woont in het gebied dat beter bekend staat als Lapland. Ze worden dan ook wel als Lappen gekwalificeerd, maar deze benaming beschouwen ze zelf als denigrerend.

Nog zesduizend beren
In Scandinavië en Noord-Rusland bestaat nog een berenpopulatie van zo'n zesduizend dieren. Van oudsher is het de Samen niet toegestaan een beer te doden. Dat verbod is ontstaan doordat bij de vroegere Samen dit dier werd beschouwd als de belichaming van hun voorouders. Dat is mede ontstaan door het geloof dat vertegenwoordigers van hun volk zich in een beer konden veranderen. In de direct achter ons liggende periode heeft dat verbod op het doden van beren meer dan eens geleid tot grote conflicten. Van de andere kant hebben de makers van de documentaire een jager ontmoet die zijn geweer heeft ingeruild voor een camera. Dat is Herman Sotkajärvi, die in opdracht van de Noorse regering beren moet doden als er, onder meer, weer eens een aanval op een kudde heeft plaatsgehad.
In de documentaire is voorts te zien waar de punten van wrijving liggen tussen de verering van de beer enerzijds en aan de andere kant de wens jacht op dit dier te maken.
Het is niet alleen verboden om een beer te doden, omdat deze in rangorde boven de mens zou staan, maar de consumptie van berenvlees wordt zelfs streng bestraft.

Drie keer te zien
De film — die een bijdrage aan het programma is van Arte France — is de komende twee weken in totaal drie keer te zien. Na aanstaande woensdag wordt de documentaire nogmaals vertoond op woensdag 30 september, 's ochtends om 09:10 uur en vervolgens opnieuw op vrijdag 2 oktober in de middag vanaf 16:10 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Een beer in Scandinavië's Noorden.
2. Twee mannen in traditionele, Samische klederdracht.